Każdy gaz jest niebezpieczny. Nawet życiodajny tlen, kiedy zwiększymy jego stężenie, staje się groźny dla człowieka, bo może powodować samoczynny zapłon materiałów łatwopalnych przedmiotów użytku codziennego. Ale nie wpadajmy w panikę, gazy wybuchowe powstają w konkretnych warunkach i możemy się przed tym uchronić.
Jak powstają gazy wybuchowe?
Gazy palne, czyli te pierwiastki i związki gazów, które w kontakcie z powietrzem, w odpowiednich warunkach mogą ulec reakcji spalania. Istotna tutaj jest temperatura lub czynnik zewnętrzny (iskra elektryczna, mechaniczna), która da bodziec dla rozpoczęcia tej reakcji. Do tej kategorii gazów możemy zaliczyć wodór i takie związki gazów jak m.in. metan, amoniak, acetylen i tlenek węgla. Ważnym współczynnikiem są granice wybuchowości, tzn. wartość stężenia substancji w powietrzu, w której może dojść do wybuchu. Dolna granica wybuchowości (DGW), czyli najniższe stężenie gazu palnego w mieszaninie z powietrzem, przy którym możliwy jest zapłon przy działaniu czynnika inicjującego. Jest jeszcze analogiczny współczynnik GGW, który oznacza górną granicę. Jeżeli stężenie gazu palnego w powietrzu znajdzie się pomiędzy tymi współczynnikami, nastąpi reakcja spalania, czyli gwałtowny wybuch.
Czynnikami powodującymi zapłon mogą być (wg normy PN-EN 1127-1: 2011) nie tylko iskra mechaniczna czy elektryczna, również gorące powietrze, płomień, fale elektromagnetyczne, wyładowania atmosferyczne.
Nazwa substancji | Granice wybuchowości (% obj.) | Temperatura zapłonu (C°) | Temperatura samozapłonu (C°) | |
Dolna granica | Górna granica | |||
Tlenek węgla | 12,5 | 75,0 | 420 | 605 |
Acetylen | 1,5 | 82,0 | 300 – 335 | 300 |
Metan | 4,9 | 15,4 | -188 | 535 |
Amoniak | 15,0 | 28,0 | – | 650 (zapala się z trudnością) |
Wodór | 4,0 | 75,0 | -253 | 500 |
Big BANG! Jakie skutki?
Przy odpowiednim stężeniu gazu palnego w powietrzu i przy działaniu bodźca energetycznego, który będzie źródłem zapłonu, dojdzie do wybuchu przestrzennego. Jest on bardzo silny, ma charakter apokaliptyczny. W trakcie wybuchu zachodzi gwałtowny wzrost ciśnienia, który prowadzi do powstania powietrznej fali uderzeniowej, która rozprzestrzenia się z dużą prędkością i niszczy wszystko, co napotka na swej drodze. Przebieg i skutki takiego wybuchu są o wiele groźniejsze i bardziej spektakularne niż użycie standardowych środków wybuchowych w podobnych warunkach.
Pamiętaj!
Pamiętajmy, że gazy i opary, które wydzielają się z gazów grzewczych, klejów i rozpuszczalników, rozcieńczalników do farb mogą powodować wybuch przestrzenny. Z tego powodu, tak istotne jest odpowiednie składowanie i przechowywanie wszystkich pozostałości po remontach, porządek i BHP w garażu i warsztacie. Dbanie o właściwą utylizację szkodliwych substancji. A także ogrzewanie domu w bezpieczny i właściwy sposób. Zwracanie uwagi na coroczny przegląd kominiarski, używaniu kotłów i pieców zgodnie z przeznaczeniem. Powinniśmy używać odpowiedniego opału. A przede wszystkim dbać o właściwą wentylację.
Z uwagi na nasze życie codzienne, z kategorii gazów wybuchowych, chyba najczęściej mamy do czynienia z tlenkiem węgla. Zaopatrując się w czujnik czadu, dbając jednocześnie o właściwy jego montaż, zwiększamy szanse na uniknięcie dramatu. Nie możemy jednak zapominać, że czujnik służy do ostrzegania o niebezpiecznym stężeniu czadu w pomieszczeniu. Zapobiec takiej sytuacji możemy tylko my, poprzez dbanie o właściwą wentylację pomieszczeń. Staranne i regularne czyszczenie urządzeń grzewczych, coroczny przegląd kominiarski.